ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡਿਜੀਟਲ ਸਾਖਰਤਾ ਮਿਸ਼ਨ

ਸਮੀਖਿਆ

ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰੇਕ ਰਾਜ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਚੁਣਿੰਦਾ ਬਲਾਕਾਂ ਦੇ ਹਰੇਕ ਪਾਤਰਧਾਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ੧੦ ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ (ਆਈ.ਸੀ.ਟੀ.) ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰਿਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ੧੦ ਲੱਖ ਤੋਂ ੯ ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਸਿਖਲਾਈ ਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਨਿਗਮਿਤ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਉਦਯੋਗ, ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਬਾਕੀ ੧ ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿਖਾਂਦਰੂਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਾਸੰਗਿਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਹੁਨਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਾਗਰਿਕ ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਤ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਹੋਣ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰੂਪ ਨਾਲ ਭਾਗ ਲੈਣ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੋ। ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਲੋਕ ਸੂਚਨਾ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਹੋਣਗੇ।

ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਦਾ ਖੇਤਰ

ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਹਰੇਕ ਰਾਜ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਰਾਜ/ਸੰਘ ਰਾਜ ਖੇਤਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਨ-ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿੰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਏ, ਬੀ ਅਤੇ ਸੀ, ਵਿੱਚ ਵਰਗੀਕ੍ਰਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਇੱਕ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ 7 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਬੀ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ੪-੫ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਸਾਰੀਆਂ ਦੇ ਰਾਜ/ਸੰਘ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ 2-3 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਤਾਮੀਲ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਹੈ।

ਡਿਜੀਟਲ ਸਾਖਰਤਾ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ

ਡਿਜੀਟਲ ਸਾਖਰਤਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਤੇ ਸਮੁਦਾਇ ਦੁਆਰਾ ਡਿਜੀਟਲ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਕਈ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਅਰਥਪੂਰਣ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਹੈ।

ਸਿਖਲਾਈ ਪੱਧਰ

ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਦੋ ਪੱਧਰ ਦੀ ਆਈ.ਟੀ. ਸਿਖਲਾਈ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਆਪਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਲਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:

ਡਿਜੀਟਲ ਸਾਖਰਤਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ (ਪੱਧਰ ੧)

ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਸਾਖਰ ਬਣਾਉਣਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ, ਟੈਬਲੇਟ ਆਦਿ ਜਿਹੇ ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਕਰਣਾਂ ਨਾਲ ਈ-ਮੇਲ ਭੇਜਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਉੱਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਖੋਜ ਸਕੇ।

ਡਿਜੀਟਲ ਸਾਖਰਤਾ ਦੀਆਂ ਮੂਲ ਗੱਲਾਂ (ਪੱਧਰ ੨)

ਇੱਕ ਉੱਚ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਆਈ.ਟੀ. ਸਾਖਰਤਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਨਾਗਰਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ।

ਪਾਤਰਤਾ ਮਾਪਦੰਡ

ਪੱਧਰ ੧: ਗੈਰ-ਆਈ.ਟੀ. ਸਾਖਰ-ਅਨਪੜ੍ਹ ਅਤੇ ੭ ਜਮਾਤ ਤਕ ਪਾਸ
ਪੱਧਰ ੨: ਗੈਰ-ਆਈ.ਟੀ. ਸਾਖਰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਅੱਠ ਜਮਾਤ ਪਾਸ ਹੋਣ
ਉਮਰ: ੧੪ - ੬੦ ਸਾਲ

ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੀ ਮਿਆਦ
ਪੱਧਰ ੧: ੨੦ ਘੰਟੇ (ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ੧੦ ਦਿਨ ਅਤੇ ਅਧਿਕਤਮ ੩੦ ਦਿਨ)
ਪੱਧਰ ੨: ੪੦ ਘੰਟੇ (ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ੨੦ ਦਿਨ ਅਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ੬੦ ਦਿਨ)

ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ
ਪੱਧਰ ੧ ਅਤੇ ੨: ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਅਧਿਕਾਰਿਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ

ਫੀਸ

ਪੱਧਰ ੧: ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ/ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਨਜਾਤੀ/ਬੀ.ਪੀ.ਐੱਲ. ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਮੁਫ਼ਤ ਅਤੇ ਸਧਾਰਨ ਵਰਗ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਲਈ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਫੀਸ ੧੨੫ ਰੁਪਏ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਪੱਧਰ ੨: ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ/ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਨਜਾਤੀ/ਬੀ.ਪੀ.ਐੱਲ. ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਮੁਫ਼ਤ ਅਤੇ ਸਧਾਰਨ ਵਰਗ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਲਈ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਫੀਸ ੨੫੦ ਰੁਪਏ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗੀ।

ਸਰੋਤ: ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡਿਜੀਟਲ ਸਾਖਰਤਾ ਮਿਸ਼ਨ